جمهوری تاجیکستان (به تاجیکی: Тоҷикистон ) کشوری در آسیای مرکزی و در شمال افغانستان است.

پایتخت تاجیکستان دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه روسی نیز کاربرد گسترده بازرگانی و حکومتی دارد. واحد پول تاجیکستان، سامانی نام دارد.

سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را در بر می‌گیرد، در زمان داريوش يکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبديل شد.

پس از حملهٔ اسکندر، تاجیکستان به ترتیب جزئی از امپراتوری‌های سلوکی، پارت، کوشان و ساسانی بوده‌است.

در سال ۷۱۵ میلادی (در زمان امویان)، این سرزمین به تصرف اعراب درآمد.

در سدهٔ دهم ميلادی، تاجیکستان جزئی از قلمرو سامانیان بود.

پس از سامانیان، تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول، تيموری و ازبک بوده است. در سدهٔ نوزدهم ميلادی، شمال تاجیکستان (خجند) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بوده است. خانات بخارا در سال ۱۸۶۶، و خانات خوقند در سال ۱۸۶۸، زیر سلطهٔ روسیه درآمدند.

پس از انقلاب اکتبر، در سال ۱۹۲۸، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجيکستان (جزئی از اتحاد جماهیر شوروی) تشکيل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۱، تاجيکستان به استقلال دست یافت.

کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۹۹۱، جنگ داخلی پنج ساله بين دولت تحت حمايت مسکو و مخالفان اسلامگرا (به رهبری عبدالله نوری) در گرفت. در این جنگ، بيش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی‌خانمان شدند. در سال ۱۹۹۷ با وساطت سازمان ملل متحد، عهدنامه صلح به امضای دو طرف رسید.

امامعلی رحمان از سال ۱۹۹۲ رياست جمهوری تاجيکستان را به عهده دارد.

مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه

در سال ۱۹۹۲، پس از استعفای اجباری رحمان نبی، نخستين رهبر اين کشور پس از استقلال از اتحاد جماهير شوروی سابق، امام علی رحمان، که قبلا رئيس يک مجتمع کشاورزی بود، به مقام رياست شورای عالی تاجيکستان منصوب شد.

در سال ۱۹۹۴، رحمان به مقام رياست جمهوری انتخاب شد. پس از اتمام دوره پنج ساله، او مجدداً در سال ۱۹۹۹ به مدت هفت سال ديگر به اين مقام برگزيده شد.

در سال ۲۰۰۳، در یک همه‌پرسی، ۹۳٪ مردم به اصلاح قانون اساسی (برای ممکن‌شدن انتخاب دوباره رحمان) رای مثبت دادند. دولت می‌گوید که ۹۶٪ مردم در این همه پرسی شرکت کرده‌اند.

از آنجا که امکان تمدید دوره ریاست‌ جمهوری در کنار ده‌ها اصلاحیه دیگر به رای گذاشته شد، منتقدان دولت گفتند که رای مردم با آگاهی کامل نبوده است.

کشور تاجیکستان دارای سه استان (در تاجیکی: ولايت) و یک منطقه خودمختار است که عبارت اند از:

           استان ختلان به مرکزیت قُرغان‌تپه

           استان سغد به مرکزیت خجند

           استان قراتگین به مرکزیت کافرنهان

           منطقه خودمختار کوهستان بدخشان به مرکزیت خاروغ.

در جنوب به طول ۱۲۰۶ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد، در شمال غربی آن ازبکستان قرار دارد که طول این مرز بالغ ۱۱۶۱ کیلومتر بوده و در شمال به اندازه ۸۷۰ کیلومتر با قرقیزستان مرز دارد، همچنان در سمت شرق تاجیکستان چین قرار دارد که ۴۱۴ کیلومتر با تاجیکستان مرز دارد. کل مساحت تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع، و جمعیت آن 7,487,489 نفر است (آمار 2010).

تاجیکستان فقیرترین کشور در بین جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی است.در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود.