آثار و ابنيه تاريخي شهرستان بوكان

آثار و ابنيه تاريخي شهرستان بوكان

موقعيت جغرافيايي و تاريخي شهرستان بوكان :

شهر بوكان مركز شهرستان بوكان استان آذربايجان غربي با پهنه اي حدود 8 كيلومتر مربع در جنوب استان در مسير راه مياندوآب ـ سقز در 36 درجه و 31 دقيقه عرض شمالي و 46 درجه و 12 دقيقه طول خاوري نسبت به نصف النهار گرينويچ قرار دارد و ارتفاع آن از سطح درياي آزاد 1370 متر مي باشد . درباره نام أين شهر نيز هماند ديگر شهرها نظرات زيادي وجود دارد . بعضي ها بر أين باورند كه « بو » به معني سرزمين و « كان » به معني معدن است و بوكان به معني سرزمين معدن است . اما باور غالب درباره نام أين شهر أين است كه واژه بوكان از دو كلمه « بوك » به معني عروس و « آن » علامت جمع تشكيل شده و بوكان در معناي « عروسان » معني مي دهد . زيرا أين شهر به دليل دارا بودن آب و هواي مطبوع و باغهاي زيبا ، سرسبز و خرم ، همانند عروسي زيبا ، به آرايش طبيعت آراسته بوده است و همچنين بخاطر داشتن جايگاه چهارراهي ، بيشتر روستائيان پيرامون آن ، هنگام عروسي كه عروسشان را از يك آبادي به آبادي ديگر مي برده اند از ميان بوكان مي گذشتند و در پيرامون استخر آب آن به رقص و پايكوبي مي‌‌‌پرداخته‌اند . اين شهرستان از شمال به حومه شهرستان مياندوآب از شرق به شاهيندژ از جنوب به سقز كردستان و از سمت غرب به مهاباد متصل شده است . آب و هواي بوكان در زمستان سرد و پر برف و در تابستان نسبتاً گرم است . اراضي بوكان به علت وجود رودخانه سيمينه رود كه از شمال به جنوب در امتداد جاده شوسه ، بوكان به مياندوآب در جريان است حاصل خيز مي باشد .

مسجد حماميان :

در نزديكي شهر بوكان در كنار روستاي حماميان مسجد قديمي و نسبتاً سالم حماميان و بقاياي مدرسه قديمي حماميان و وضوخانه كه هم اكنون قسمتي از كلاسهاي آن سالم مانده ، قرار گرفته است . اين مسجد قبل از جنگ جهاني دوم در سال 1328 هجري بنا شده است و موسس آن مرحوم « محمود آقا ايلخاني زاده » و معمار آن شادروان « معمارباشي مراغه اي » بوده است . بناي مسجد بابلان مربع شكل و بصورت تك گنبدي با مصالح سنگ لاشه اي در پي و آجر چهارگوش در بدنه و گنبد پوششي بصورت دو لايه با ظرافت خاصي بنا گرديده و بعد از احداث بناي مسجد واحدهايي تحت عنوان مدرسه متصل به بناي مسجد ساخته شده است .

نماي مسجد حماميان

در مسجد حماميان واحدهايي تحت عنوان مدرسه متصل به اين بنا ساخته شده

مسجد جامع بوكان :

مسجد جامع بوكان در بخش مركزي و قديمي شهر و در كنار تپه قديمي ، مشهور به تپه قلعه سردار و در ضلع شرقي سرآب كه از كوه فعل شكينه سرچشمه مي گيرد قرار گرفته است . اين اثر با طول و عرض 25*30 متر داراي شانزده گنبد كه بر روي نه ستون قرار گرفته احداث شده است . كه 6 عدد از اين ستونها از سنگهاي آهكي تراشدار مربوط به بناي اوليه اثر مي باشد ولي چهار گنبد آجري و سه عدد از ستون ها با تيرآهن و روكش سيماني در گسترش بعدي مسجد در سال 1345 ساخته شده اند . تاريخ تاسيس مسجد جامع 1310 هجري است و معمار اين بنا مرحوم « علي اصفهاني » از معماران ماهر و چيره دست آن زمان بوده است . اين بنا در حال حاضر به عنوان محل برگزاري نماز جمعه بوكان مورد استفاده اهالي شهر قرار مي گيرد .

مسجد جامع بوكان قبل از جنگ جهاني دوم در سال 1328 هجري بنا شده

مقبره سردار بوكان :

اين بنا در شهر بوكان در داخل پارك عمومي قرار گرفته است و مربوط به دوره قاجاريه مي باشد . زيربناي مقبره در سطح 198 مترمربع بوده است و داراي يك گنبد مركزي ، ايوان و دو دهليز در طرفين مي باشد . مصالح بكار رفته در بنا در قسمت پي از سنگ لاشه بصورت تفليسي و ديوارها و گنبد و طلقها از آجر چهارگوش مي باشد ، در ضلع جنوبي كه ورودي بنا را تشكيل مي دهد ، ايواني با 2 ستون سنگي قرار گرفته است كه زيبايي خاص به مجموعه داده است ، مقبره مذكور مدفن خانواده سردار « عزيز خان مكري » داماد اميركبير و فرمانده كل قشون ناصرالدين شاه قاجار مي باشد كه مورد توجه اميركبير بوده است .

بناي مذكور با معماري سنتي يكي از آثار قديمي ارزشمند بوكان مي باشد كه به علت احترام خاص مردم به اين مكان معمولاً مورد بازديد اهالي بوكان قرار مي گيرد .

نماي بيروني مقبرة سردار بوكان

تپه عباس آباد ( قلعه ):

قلعه تاريخي عباس آباد در بررسي باستان شناسي كه در سال 1367 ( هجري شمسي ) بر محور تپه تاريخي قالاچي در بوكان به انجام رسيد ، در مجاورت جنوب شرقي روستايي به همين نام و بر روي تك ارتفاع آهكي كه در محل به « گردي تپه » اشتهار دارد مورد شناسايي قرار گرفت . دژ بر تمام ارتفاعات مجاور و نيز دشت وسيع در اطراف رودخانه تتاهو كه از جنوب به شمال در جريان است كاملاً مسلط مي باشد . شكل قلعه بيضي نزديك به دايره است و برج هاي آن نيم دايره و توپر مي باشد . سنگهاي بكار رفته در جبهه بيروني آن همه بزرگ و تراشدار بوده است ، اما سنگهاي جبهه دروني حصار دژ از سنگ لاشه است و سنگ هاي كوچك از جنس آهكي با ملاتي احتمالاً از ماسه و آهك كه در داخل حصار بكار رفته در استحكام بدنه ديوار بسيار موثر بوده است . در داخل دژ بقايايي از ساختمان هاي سنگي است كه حتي فرم خود را نيز حفظ كرده اند ، اين بقايا كه به عنوان تاسيسات داخل دژ منظور شده از حيث زماني با ساختمان دژ هم دوره نيست و به يكي از استقرارهاي دوره اسلامي تعلق دارد .

قلعه داش تپه

كل تپه :

تپه اي باستاني است كه در حال حاضر بوسيله واحدهاي ساختماني احاطه گرديده است اين تپه در روستاي كل تپه در جنوب بوكان قرار رگفته است كه اين روستا به خاطر وجود چشمه هاي متعددي در كنار اين تپه باستاني بنا گرديده است كه نام روستا هم برگرفته از نام تپه است . ارتفاع نسبي اين تپه از 30 تا 40 متر بيشتر نمي شود شامل بقايايي از فرهنگ انسانهاي دوران ماد مي شود و علت اصلي انتخاب اين انسانها براي سكونت به احتمال قوي مسائل امنيتي و تدافعي بوده است . ازانجا آذربايجان غربي بويژه كناره هاي درياچه اروميه مركز آتشكده ها و آيين هاي ايران كهن بوده است قدمت كل تپه هم به زماني بر مي گردد كه در آن جا آتشكده هايي بوده است و نشاني از آتش را در خود پنهان دارد .

اين تپه در روستاي كل تپه در جنوب بوكان مي‌باشد

ديگر آثار باستاني و قديمي بوكان شامل بناها و آثار زير مي باشد :

قلعه داش كند ، آسياب كهنه ، قلعه قره كند ، كور خانه ، قبرستان قديمي قاجر ( هزاره اول و دوم قبل از ميلاد )، قلعه عباس آباد ( ساساني )، قلعه اوغلام، قلعه سماقان، قلعه چاورچين، سد قديمي ( قورميش )، دخمه علي كند ( صفويه )، قلعه بوغه، قلعه اميرآباد ، قبرستان كاني شيشه، گنبد سردار، قبرستان خراسانه، قبرستان شيخلو ، قبرستان داش ، قبرستان كافي موزه و ...

در اين شهرستان علاوه بر موارد فوق تپه‌هاي تاريخي ذيل نيز قابل اشاره مي‌باشد.

تپه باستاني ساري قاميش، تپه عربلو، تپه اسكي بغداد، تپه قلاي سمبه، تپه قلاي درويشان، تپه تاباني، تپه كلك آبي، تپه شيخان كوچك، تپه شيخان بزرگ، تپه موجه، كول تپه، تپه قلاي تپه، تپه قلعه كهنه آل‌بلاغ، تپه روژبياتي، تپه داربسر، قلعه تپه يا قره تپه، تپه خليكه، تپه گرد خزينه، گردشين سرآو، تپه آشي، كلك تپه، گردشين رحيم‌خان، تپه محمود، تپه عثمان قره، تپه كاني گوزله، عبدالله تپه‌سي، تپه آغ تتر، تپه اوينه چي، تپه جوانمرد، تپه تازه قلا، قلاي تبت، تپه حيدرمست، تپه كاني دروزان، تپه بند، قلاي قلعه جوق، تپه و گورستان خراسانه، تپه‌هاي تركمن كندي، تپه ينگيجه، تپه كاني سيران، تپه‌هاي سردار‌آباد، تپه اسكندر ، تپه تكان تپه، تپه عبدالله آباد، تپه باغچه، تپه اسبوغه، تپه چاورچين، تپه محمودآباد، تپه اميرآباد، تپه گرد، تپه نليسكه، تپه مقصود، زمينهاي معروف به جره، تپه قلعه قره‌كند، تپه اوزون قشلاق، تپه ناچيت، تپه ايل تيمور، تپه قلاي داش كسان، تپه سردار‌آباد، تپه كوره خانه، تپه آسياب كهنه، گردمالان، تپه قالايچي،